Historia szkolnictwa na terenie Gminy Szumowo sięga XVI wieku. Pierwsze wzmianki o istnieniu szkoły w Szumowie pochodzą z 1530 r. W zapiskach znajdujemy informacje o funduszu przeznaczonym na utrzymanie rektora szkółki oraz o wyposażeniu szkoły.

W 1818 r. proboszcz osobiście uczył 24 chłopców i 20 dziewcząt, jednak 4 lata później szkoła parafialna już nie istniała. Z braku ciągłości w zapiskach o jej funkcjonowaniu wnioskować można, iż w późniejszych latach działała ona jedynie sporadycznie. Powodem był brak stałego funduszu i zła sytuacja ekonomiczna parafian, którzy nie byli w stanie wspierać finansowo szkoły.

W 1892 r. wybudowano na rynku drewnianą, państwową szkołę, w której uczono w języku rosyjskim (był to czas zaborów, teren gminy Szumowo znajdował się w zaborze rosyjskim). Uczyło się w niej 78 dzieci. W kronice szkoły, pisanej po II wojnie światowej przez kierownika szkoły panią Annę Bejnarowicz, znaleźć można niestety fragmentaryczne, ale ważne wiadomości na temat działalności patriotycznej szkoły pod koniec XIX w. Wychowanie dzieci i młodzieży odbywało się w poczuciu przynależności do narodu polskiego, co często kończyło się karą i wywozem na Syberię. Nauczycielką ukaraną w ten sposób za organizowanie manifestacji z udziałem dzieci była pani Janina Krajewska.

Do 1922 r. w Szumowie istniała 4-klasowa szkoła, do której chodziło 215 uczniów. W 1925 r. w szkole nauczali Maria Dmyterko, Władysław Ferenc (kierownik) z żoną Ewą oraz Władysław Mazurkiewicz. Sytuacja materialna szkół w tamtych czasach była bardzo trudna, większość mieściła się w ciasnych wynajętych lokalach, gdzie panowała wilgoć i zimno. W roku szkolnym 1932-33 dzieci uczyły się w jednej izbie szkolnej i czterech wynajętych. Do klasy VI i VII uczęszczały tu dodatkowo chętne dzieci ze Srebrnej, Pęchratki Polskiej. W latach 1934-1936 wybudowano murowany budynek szkolny na peryferiach wsi, przy trakcie Warszawa-Białystok. Przy budowie zasłużył się Paweł Rutkowski- wójt Gminy Szumowo.

II wojna światowa przerwała jedynie funkcjonowanie szkoły. Z kroniki dowiadujemy się, że od września do października 1939 r. w szkole zorganizowano polski szpital. Po wkroczeniu armii radzieckiej dzieci uczyły się jeszcze do wybuchu wojny niemiecko- radzieckiej w 1941 r.  W czasie okupacji niemieckiej szkoła była nieczynna. Zajmował ją niemiecki urząd drogowy oraz aresztowani Żydzi, którzy pracowali przy budowie  drogi Warszawa- Białystok. W tym czasie na ziemi szkolnej Niemcy zbudowali drewniany dom i stodołę. Młodzież uczyła się tajemnie u polskiej nauczycielki  Zofii Bugaleckiej. Na skutek wrogich działań okupanta księgozbiór i znaczna część dokumentacji szkoły zostały całkowicie zniszczone. W 1944 r. spłonęła też stara drewniana szkoła. Swoje funkcje dydaktyczne szkoła podjęła już w roku 1945, kierownikiem placówki został pan Władysław Kłosowski.

Od roku szkolnego 1947/48 przywrócono siedmioletnią szkołę podstawową. Uczęszczało do niej 250 dzieci z miejscowości: Szumowo, Żabikowo, Srebrna, Kalinowo, Wyszomierz, Rynołty, Zaręby, Głębocz, Podbielek. W skład rady wchodziło 8 nauczycieli i ksiądz. W roku szkolnym 1956/57 wprowadzono ośmioklasową szkołę podstawową.

Przez szereg kolejnych lat następowała ciągła rozbudowa szkoły. 15 października 1971 roku do użytku został oddany stadion. Inicjatorem jego budowy był długoletni dyrektor szkoły pan Mieczysław Socik.  15 kwietnia 1973 r. przekazano do użytku przedszkola wyremontowany budynek przy ulicy 1 Maja zakupiony od Tadeusza Szumowskiego. W 1975 roku szkoła stała się szkoła gminną. W 1984 roku z inicjatywy władz gminy- sekretarza KG PZPR Stanisława Cwaliny, naczelnika gminy Jerzego Śledziewskiego, inspektora Gminnego Zespołu Ekonomiczno- Administracyjnego Szkół Kazimierza Szymańskiego- rozpoczęto rozbudowę szkoły. Duże zaangażowanie w realizację przedsięwzięcia wykazał ówczesny dyrektor – Zdzisław Lutostański, komitet rodzicielski pod przewodnictwem Jana Rokickiego oraz mieszkańcy miejscowości, z których dzieci uczęszczały do szkoły w Szumowie- Głębocza, Kaczynka, Kalinowa, Radwan, Szumowa, Wyszomierza, Zaręby, Żabikowa. Zajęcia lekcyjne w nowym budynku rozpoczęto we wrześniu 1988 roku.

Ciągle nie była to jeszcze w pełni wyposażona szkoła. Od samego początku dał się odczuć brak sali gimnastycznej, gdzie w okresie jesieni i zimy mogłyby odbywać się zajęcia wychowania fizycznego. Z tego też powodu w 1997 roku zawiązał się Społeczny Komitet Budowy Sali Gimnastycznej w Szumowie, w skład którego weszli: Edward Lipiński, Paweł Brodecki, Jan Rokicki, Zygmunt Prosiński, Zdzisław Lutostański, Henryk Orłowski, Jerzy Truchel, Marek Krajewski, Krzysztof Papież, Alina Wojsz. Komitet wziął na siebie odpowiedzialność za opracowanie planów i zapłatę za koszty związane z dokumentacją. Inwestorem budowy był Zarząd Gminy Szumowo. Inwestycję dofinansowali Urząd Kultury Fizycznej i Sportu w Warszawie oraz Kuratorium Oświaty w Białymstoku. Napływały również pieniądze społeczne od sponsorów, rodziców i miejscowej społeczności. 17 września 2001 roku obiekt został oddany do użytku, a 2 miesiące później odbyło się uroczyste otwarcie sali. Uświetniło je przybycie wielu znakomitych gości: Podlaskiego Kuratora Oświaty Jarosława Zielińskiego, Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu Mieczysława Nowickiego, Starosty Powiatu Zambrowskiego Marka Komorowskiego, mającego korzenie w naszej gminie, byłego kolarza Henryka Charuckiego, posła Józefa Mioduszewskiego i wielu innych. Salę gimnastyczną w Szumowie wyświęcił ks. kanonik Marian Czerwiński.  Jest ona „owocem” wspólnej pracy i połączenia sił ludności gminy.

Reforma oświatowa, obowiązująca od 1 września 1999 roku w miejsce ośmioletniej szkoły podstawowej wprowadziła sześcioletnią szkołę podstawową i trzyletnie gimnazjum. Spowodowało to, że w dotychczasowych budynkach szkoły podstawowej musiano wygospodarować pomieszczenia dla trzeciego szczebla edukacji, jakim było gimnazjum. W styczniu 1999 roku ze środków MEN zainstalowano pierwszych 10 komputerów. W ten sposób powstała sala komputerowa z dostępem do internetu dla uczniów szkoły podstawowej, a w 2000 roku, gdy przybyło następnych 10 komputerów –  dla gimnazjum.

1 września 2003 roku uchwałą rady gminy utworzono Zespół Szkół w Szumowie, w skład którego weszły: Gminne Przedszkole w Szumowie, Szkoła Podstawowa w Szumowie i Gimnazjum w Szumowie.

27 lutego 2007 roku w naszej szkole zostało otwarte Gminne Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Do jego powstania przyczynili się: Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego w Łomży, zambrowskie władze powiatowe, Sekcja Ruchu Drogowego KPP w Zambrowie, Wójt Gminy Szumowo i dyrekcja szkoły.

2 czerwca 2008 roku na przyszkolnym terenie otwarto ścieżkę edukacyjną „Leśny Dworek". Przez  1,5 roku trwały prace związane z jej utworzeniem. Ścieżka powstała dzięki współpracy pani Bożeny Kosobudzkiej - Dyrektor Zespołu Szkół w Szumowie - z Ogrodem Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego, Urzędem Gminy Szumowo oraz z P.P.H.U. Trans-Krusz Irena Rupińska. Autorami projektu ścieżki byli: mgr inż. Dariusz Wyrwicki - architekt krajobrazu, pracownik  OBUW oraz  Jan Goldstein i Jan Kowalczyk - studenci Wydziału Biologii UW. Merytoryczną opiekę nad całym przedsięwzięciem sprawowała dr Hanna Werblan – Jakubiec, kierownik Ogrodu Botanicznego Wydziału Biologii UW. Główną tablicę informacyjną  umieszczono przed szkołą. Dalej trasa wiedzie przez rabaty wokół szkoły, gdzie ustawiono będące punktami przystankowymi tablice, zawierające wiele informacji o drzewach i krzewach. Na ścieżce wydzielono dwa miejsca rekreacyjne służące do zabaw edukacyjnych oraz do wypoczynku przy ognisku. Ścieżka i ogród przyszkolny to skarbnica wiedzy o drzewach, krzewach i bylinach.  Podniosła ona estetykę otoczenia wokół szkoły.

1 września 2009 roku uchwałą rady gminy od zespołu szkół oddzielono przedszkole, które stało się samodzielną placówką.

W 2011 roku przebudowano boisko sportowe i wyremontowano trybuny. W ramach tej  inwestycji powstało boisko do gry w piłkę nożną o wym. 56 x 90 m wraz z wyposażeniem. Ogrodzono go tzw. piłkochwytem i okolono czterotorową bieżnią o długości 360 m. Zbudowano również skocznię do skoku w dal o wymiarach 9,0 x 3,44 m i trybuny dla widzów z miejscami siedzącymi dla 300 osób. Chodnik z kostki i utwardzenie dojazdu do boiska stanowią dopełnienie całości.

W 2016 roku budynek szkoły został ocieplony. Odnowiono elewację i wymieniono chodniki wokół obiektu, co bardzo poprawiło jego estetykę.

1 września 2017 roku w wyniku reformy oświaty zlikwidowano gimnazjum, do którego uczęszczali uczniowie ze wszystkich miejscowości w gminie. Zespół szkół został przekształcony w ośmioklasową Szkołę Podstawową w Szumowie z klasami gimnazjalnymi. Tym samym zmieniono obszar obwodu szkolnego. Po okresie wygaszania gimnazjów do szumowskiej szkoły uczęszczajądzieci z Głębocza Wielkiego, Kaczynka, Zarąb Jartuz, Stryjk, Radwan Zaorza, Mroczek Stylongów, Wyszomierza Wielkiego, Szumowa, Żabikowa Rządowego i Prywatnego, Kalinowa, Srebrnego Borku, Ostrożnego, Krajewa Budził.

W roku 2018 nastąpiła rozbudowa szkoły. Do nowych pomieszczeń zostało ponownie przeniesione Gminne Przedszkole, a Szkoła Podstawowa został przemianowana na Zespół Szkół.

Rok szkolny 2019/2020 to nie tylko zawieszenie zajęć w związku z epidemią COVID, lecz przede wszystkim poczatek cyfryzacji szkoły, który rozpoczął się od wybudowania sieci internetowej oraz sukcesywnej wymiany sprzętu komputerowego na nowy.

Rok szkolny 2021/20222 zapoczatkował erę projektów międzynarodowych w ramach programu Erasmus+, w ramach których uczniowie oraz nauczycele brali udział w mobilnościach zagranicznych doskonaląc swoje umiejętności i rozwijając swoje horyzonty.

W roku 2024 budynek główny Szkoły Podstawowej przeszedł generalny remont, w wyniku którego szkoła została przystosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Wymienione zostały wszystkie instalacaje, wzmocnione elementy konstrukcyjne starej części budynku, zmieniona struktura pomieszczeń - szkoła wewnątrz zyskała zupełnie nowe oblicze.